سوال: اگر در نماز، مُهر نمازگزار گم شود، وظیفه چیست؟

مراجع عظام تقلید در این‌باره می‌گویند: اگر در بین نماز (فرادا یا جماعت) چیزى که بر آن سجده مى‌کند گم شود (و یا مثلاً بچّه‌اى آن را بر دارد) و چیزى که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد[1] ، دو حالت دارد:

الف. چنانچه وقت وسعت دارد، باید نماز را رها کرده و بعد از تهیه آنچه سجده بر آن صحیح است دوباره نماز بخواند.[2]

ب . اگر وقت تنگ است،[3] باید به لباسش سجده کند[4] و اگر فراهم نباشد بر پشت دست،[5] و اگر آن هم نمى‌شود، به چیز معدنى[6] مانند انگشتر عقیق سجده نماید.[7] [8] سوال: الف) خانمی هنگام نماز چادر را روی صورت خود می کشد و پوشش وی کامل می شود، امّا هنگام رکوع چنانچه کسی (شخص دیگر) از زیر نگاه کند پوشش وی کامل نیست، نمازش چه حکمی دارد؟ ب) چنانچه خودش از زیر چادر نگاه کند پوشش دست و بازو و … وی کامل نیست و آن ها را می بیند، نمازش چه حکمی دارد؟
آیه الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

الف) اشکالی ندارد.

ب) احتیاط آنست طوری بپوشاند که خودش نبیند.

آیه الله خامنه ای(دام ظلّه):

الف و ب: در فرض سوال در هر دو مورد پوشش مذکور کافی و نماز محکوم به صحّت است.

آیه الله سیستانی(دام ظلّه):

الف) بنابر احتیاط واجب کفایت نمی کند. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)

ب) زن باید در موقع نماز تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشاند و بنابر احتیاط واجب از خودش نیز بپوشاند، پس اگر چادر را طوری بپوشد که خودش بدنش را ببیند، اشکال دارد.

آیه الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

الف) اگر در حال رکوع، پوشش کامل نباشد یعنی مقداری که در حال قیام باید پوشیده باشد در حال رکوع رعایت نشود، نماز باطل است. والله العالم

ب) اگر منظور این است که پوشش زن نسبت به دست و بازو و … بدن کامل است به طوری که اگر کسی نگاه کند جایی از بدن او پیدا نیست لکن مثلاً پیراهن آستین کوتاه پوشیده و روی بدن چادر پوشیده و در چنین وضعیتّی اگر خودش از زیر چادر نگاه کند چون پیراهن آستین کوتاه پوشیده قسمتی از دست خود را می بیند، این اشکال ندارد.

آیه الله نوری همدانی(دام ظلّه):

الف) در فرض سوال نمازش باطل است.

ب) در فرض سوال، نمازش اشکال ندارد چون معیار، پوشش نسبت به غیر است.

آیه الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

الف) نماز وی صحیح است.

ب) نماز وی صحیح است.
سوال: در چه مواردی جایز است نماز را بشکنیم؟

رها کردن نمازِ واجب (شکستن نماز) حرام است؛ (آیات عظام خوئى، تبریزى، سیستانى، آیه الله مکارم شیرازی دام ظله: (بنا بر احتیاط …)؛ امام خمینى، توضیح المسائل (محشّٰى)، ج ‌1، ص 631، م 1159) اما در حال ناچارى یا براى هر غرض دینى یا دنیوى که مورد اهتمام نمازگزار است مانعى ندارد. مانند این موارد:

1. حفظ جان خود یا دیگرى

2. حفظ مال مهمّى از خود یا دیگرى

3. جلوگیرى از ضرر مالى و بدنى (آیه الله مکارم شیرازى دام ظله، ناصر، رساله احکام براى جوانان، ص 78، م 267)

4. همچنین، شکستن نماز براى پرداخت بدهى مردم با این شرایط اشکال ندارد:

الف. طلبکار، در طلب خود تعجیل داشته باشد، و نمازگزار در بین نماز نتواند بدون شکستن نماز، دین خود را پرداخت کند.

(فاضل لنکرانى ره، محمد، احکام جوانان، ص 119، م 278، صافى گلپایگانى، لطف الله، احکام نوجوانان، ص 100، م 266) لازم به تذکر است که شکستن نمازهای مستحبی از روی اختیار اشکالی ندارد. (توضیح المسائل (محشّٰى)، ج ‌1، ص 631)

چند استفتاء از محضر مبارک آیه الله خامنه ای دام ظله:
سوال: آیا بر زنان پوشاندن روى پاها هنگام نماز واجب است؟

جواب: پوشاندن پاها تا مفصل ساق در صورتى که نامحرم حاضر نباشد، واجب نیست.
سوال: آیا پوشاندن کامل چانه هنگام حجاب و در نماز واجب است، یا این که فقط قسمت پائین آن باید پوشانده شود، و آیا وجوبِ پوشش چانه مقدمه پوشاندن صورت است که شرعاً واجب است؟

جواب: پوشاندن قسمت پائین چانه واجب است نه خود آن، زیرا چانه ‏جزئى از صورت است.
سوال: آیا وجود مو یا آب دهان گربه در لباس نمازگزار باعث بطلان نماز او مى‏شود؟

جواب: بله، موجب بطلان نماز است.

پی نوشت ها:

[1]. آیه الله سیستانی دام ظله: (چه در تنگی وقت و چه در وسعت آن، سجده بر قیر و زفت مقدّم بر سجده بر غیر آنها است ولى اگر سجده بر آنها ممکن نباشد، باید بر لباسش یا هر چیز دیگر که در حال اختیار سجده بر او جایز نیست سجده نماید ولى احتیاط مستحبّ آن است که تا سجده بر لباسش ممکن است بر چیز دیگر سجده نکند).

[2]. آیه الله مکارم شیرازی دام ظله: (چنانچه وقت نماز باقى است، نماز را تمام کرده و بنا بر احتیاط دوباره مى‌خواند و اگر وقت تنگ است قضا ندارد).

[3]. یا اصلا چیزى که سجده بر آن صحیح است ندارد و یا اگر دارد به واسطه سرما یا گرماى زیاد و یا تقیه و مانند اینها نمى‌تواند بر آن سجده کند.

[4]. آیات عظام اراکى و نورى و شبیری: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر پشت دست…)؛ آیه الله گلپایگانى: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر پشت دست یا چیز معدنى مانند انگشتر عقیق سجده نماید و احتیاط لازم آن است که تا سجده بر پشت دست ممکن است به چیز معدنى سجده نکند)؛ آیت الله صافى: (باید به لباسش سجده کند و اگر بر آن هم نشود باید بر پشت دست .. [بقیه مثل آیت اللّٰه گلپایگانى])؛ آیت الله مکارم: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر همان یا بر فرش سجده نماید و اگر آن هم ممکن نیست بر فلزّات و اشیاء معدنى سجده کند و اگر مطلقاً چیزى پیدا نمى‌کند که بتوان بر آن سجده کرد، بر پشت دست خود سجده مى‌کند بنا بر این پشت دست آخرین چیزى است که مى‌توان بر آن سجده کرد).

[5]. آیات عظام خوئى و تبریزى: (بر پشت دست یا چیز دیگر که در حال اختیار سجده بر او جایز نیست سجده نماید ولى احتیاط مستحبّ آن است که تا سجده بر پشت دست ممکن است بر آن چیز سجده نکند).

[6]. آیه الله فاضل لنکرانی ره: (بنا بر احتیاط به چیز معدنى ..).

[7]. آیه الله بهجت ره: (..بنا بر أظهر. و اگر آن هم نشد، تا نزدیک زمین خم مى‌شود و یا این که با اشاره سر، سجده مى‌نماید).

[8]. امام خمینی ره، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 587 – 589، م 1084 و 1087