نویسنده: هادی دانشور
تعداد امامزادگان شایسته تعظیم و تجلیل در «دار الایمان قم»که بر فراز قبور مطهرشان گنبد و سایبان هست‌به چهارصد نفرمى‌رسد.
در میان این چهار صد اختر تابناکى که در آسمان قم نورافشانى‌مى‌کنند، ماه تابانى که همه آنها را تحت الشعاع انوار درخشان‌خود قرار داده، تربت پاک شفیعه محشر، کریمه اهل‌بیت‌پیمبر(علیهم السلام)، دخت گرامى موسى بن جعفر، حضرت معصومه(س)مى‌باشد.
پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار، حاج محمدتقى تسترى، مولف قاموس‌الرجال مى‌نویسد: «درمیان فرزندان امام کاظم(ع) با آن همه کثرتشان بعد از امام‌رضا(ع)، کسى همسنگ حضرت معصومه(س) نمى‌باشد. » محدث گرانقدرحاج شیخ عباس قمى به هنگام بحث از دختران حضرت موسى بن‌جعفر(ع)، مى‌نویسد: «برحسب آنچه به مارسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه‌بنت امام موسى(ع)، معروف به حضرت معصومه(س) است.» بررسى‌شخصیت‌برجسته و فضایل گسترده حضرت معصومه(س) در این صفحات‌نمى‌گنجد. در این نوشته به برخى از ویژگیهاى آن خاتون دوسرااشاره مى‌کنیم:
1- شفاعت گسترده
بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامى اسلام است که در قرآن‌کریم از آن به «مقام محمود» تعبیر شده است. و گستردگى آن باجمله بلند: (ولسوف یعتیک ربک فترضى) بیان گردیده است. همانا دو تن ازبانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌اى دارند که بسیار وسیع‌و جهان شمول است و مى‌تواند همه اهالى محشر را فراگیرد:
1- خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام الله‌علیها.
2- شفیعه روزجزا، حضرت فاطمه معصومه(س).
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا سلام الله علیها همین بس که‌شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج پیک وحى طاقه‌ابریشمى از جانب پروردگار آورد که در آن، جمله «خداوند مهریه‌فاطمه زهرا را شفاعت گنهکاران از امت محمد(ص) قرار داد.» باکلک تقدیر نقش بسته بود.
این حدیث از طریق اهل سنت نیز آمده است.
بعد از فاطمه زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگى شفاعت،هیچ کس و حد اقل هیچ بانویى به شفیعه محشر، حضرت معصومه‌دخت موسى بن جعفر سلام الله علیها نمى‌رسد، که امام به حق‌ناطق، حضرت جعفر صادق(ع) در این رابطه مى‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتناالجنه باجمعهم»: «با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت مى‌شوند.»
2- عصمت
بر اساس روایتى که مرحوم سپهر در «ناسخ» از امام رضا(ع)روایت کرده، لقب «معصومه» را به حضرت معصومه، امام هشتم‌اعطا کرده‌اند. طبق این روایت امام رضا(ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنى» «هرکس حضرت معصومه را درقم زیارت کند، همانند کسى است که مرا زیارت کرده باشد.» این‌روایت را مرحوم محلاتى نیز به همین تعبیر نقل کرده است.با توجه به این که عصمت‌به چهارده معصوم(علیهم السلام) منحصرنیست، بلکه همه پیامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند.و علت اشتهار حضرت رسول اکرم، فاطمه زهرا و امامان(علیهم‌السلام) به «چهارده معصوم» آن است که آنها علاوه بر مصونیت ازگناهان صغیره و کبیره، از «ترک اولى» نیز که منافات با عصمت‌ندارد، پاک و مبرا بودند.
مرحوم مقرم در کتابهاى ارزشمند: «العباس» و «على الاکبر» دلائل عصمت‌حضرت ابوالفضل و حضرت‌على‌اکبر(علیهماالسلام) را بر شمرده‌است. و مرحوم نقدى در کتاب«زینب الکبرى» از عصمت‌حضرت زینب سلام الله علیها سخن‌گفته است. و مولف «کریمه اهلبیت» شواهد عصمت‌حضرت معصومه(س)را بازگو نموده است.
و با توجه به این که حضرت معصومه(س) نام شریفشان «فاطمه»است و در حال حیات به «معصومه» ملقب نبودند، تعبیر امام(ع)دقیقا به معناى اثبات عصمت است، زیرا بر اساس قاعده معروف:«تعلیق حکم به وصف مشعر بر علیت است» دلالت‌حدیث‌شریف برعصمت آن بزرگوار بى‌تردید خواهد بود.
3- فداها ابوها
آیت الله سید نصر الله مستنبط از کتاب «کشف اللئالى» نقل‌فرموده که روزى عده‌اى از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسشهایى‌داشتند که مى‌خواستند از محضر امام کاظم(ع) بپرسند. امام(ع) درسفر بودند، پرسشهاى خود را نوشته به دودمان امامت تقدیم‌نمودند، چون عزم سفر کردند براى پاسخ پرسشهاى خود به منزل‌امام(ع) شرفیاب شدند، امام کاظم(ع) مراجعت نفرموده بود و آنهاامکان توقف نداشتند، از این رو حضرت معصومه(س) پاسخ آن پرسشهارا نوشتند و به آنها تسلیم نمودند، آنها با مسرت فراوان ازمدینه منوره خارج شدند، در بیرون مدینه با امام کاظم(ع) مصادف‌شدند و داستان خود را براى آن حضرت شرح دادند.
هنگامى که امام(ع) پرسشهاى آنان و پاسخهاى حضرت معصومه(س) راملاحظه کردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.» باتوجه به این که‌حضرت معصومه(س) به هنگام دستگیرى پدر بزرگوارش خردسال بود،این داستان از مقام بسیار والا و دانش بسیار گسترده آن حضرت‌حکایت مى‌کند.
4- بارگاه حضرت معصومه(س) تجلیگاه حضرت زهرا(س)
بر اساس رویاى صادقه‌اى که مرحوم آیت الله مرعشى نجفى(ره) ازپدر بزرگوارش مرحوم حاج سیدمحمود مرعشى (متوفاى 1338 ه’ .)نقل مى‌کردند، قبر شریف حضرت معصومه(س) جلوه‌گاه قبر گم شده‌مادر بزرگوارش حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها مى‌باشد.آن مرحوم در صدد بود که به هر وسیله‌اى که ممکن باشد، محل دفن‌حضرت زهرا سلام الله علیها را به دست آورد، به این منظورختم مجربى را آغاز مى‌کند و چهل شب آن را ادامه مى‌دهد، تا درشب چهلم به خدمت‌حضرت باقر و یا حضرت صادق(علیهماالسلام)شرفیاب مى‌شود، امام(ع) به ایشان مى‌فرماید: «علیک بکریمه اهل البیت» «به دامن کریمه اهلبیت پناه‌ببرید.» عرض مى‌کند: بلى من هم این ختم را براى این منظور گرفته‌ام که قبر شریف‌بى‌بى را دقیقا بدانم و به زیارتش بروم.
امام(ع) فرمود: منظور من قبر شریف حضرت معصومه درقم مى‌باشد.»سپس ادامه داد: «براى مصالحى خداوند اراده فرموده که محل دفن حضرت فاطمه‌سلام الله علیها همواره مخفى بماند و لذا قبر حضرت معصومه راتجلیگاه قبرآن حضرت قرار داده است. هر جلال و جبروتى که براى‌قبر شریف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت‌را بر قبر مطهر حضرت معصومه(س) قرار داده است.»
5- پیشگوئى امام صادق(ع)
امام جعفر صادق(ع) در ضمن حدیث مشهورى که پیرامون قداست قم به‌گروهى از اهالى رى بیان کردند، فرمودند: «تقبض فیها امراءه هى من ولدى، واسمها فاطمه بنت موسى، تدخل‌بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» «بانویى از فرزندان من به‌نام «فاطمه» دختر موسى، در آنجا رحلت مى‌کند، که با شفاعت اوهمه شیعیان ما وارد بهشت مى‌شوند.» راوى مى‌گوید: من این حدیث‌را هنگامى از امام صادق(ع) شنیدم که حضرت موسى بن جعفر(ع)هنوز دیده به جهان نگشوده بود.
پیشگوئى امام صادق(ع) از ارتحال حضرت معصومه(س) در قم پیش ازولادت پدر بزرگوارش بسیار حائز اهمیت است و از مقام بسیار شامخ‌آن حضرت حکایت مى‌کند.
6- رمز قداست قم
در احادیث فراوانى از قداست قم سخن رفته، تصویر آن در آسمان‌چهارم به رسول اکرم(ص) ارائه شده است.
امیرمومنان(ع) به اهالى قم درود فرستاده و از جاى پاى جبرئیل‌در آن سخن گفته و امام صادق(ع) قم را حرم اهلبیت معرفى کرده وخاک آن را پاک و پاکیزه تعبیر کرده‌است. امام کاظم(ع) قم را عش‌آل محمد (آشیانه آل محمد(ص)) نامیده و یکى از درهاى بهشت رااز آن اهل‌قم دانسته. امام هادى(ع) اهل قم را «مغفور لهم»(آمرزیده) تعبیر کرده و امام حسن عسکرى(ع) از حسن نیت آنهاتمجید کرده و با تعبیرات بلندى اهالى قم را ستوده است.اینها و دهها حدیث دیگرى که در قداست و شرافت قم و اهل قم ازپیشوایان معصوم به ما رسیده، فضیلت و عظمت این سرزمین را براى‌همگان روشن مى‌سازند، جز این که باید دید راز و رمز این همه‌شرافت و قداست چیست؟
حدیث فوق که پیرامون ارتحال حضرت معصومه(س) به عنوان پیشگوئى‌از امام صادق(ع) نقل شد، از راز و رمز آن پرده بر مى‌دارد وروشن مى‌سازد که این همه فضیلت و شرافت، از ریحانه پیامبر،کریمه اهلبیت، مهین بانوى اسلام، حضرت معصومه(س) سرچشمه‌مى‌گیرد، که در این سرزمین دیده از جهان فرو بسته، گردو خاک‌این سرزمین را توتیاى دیدگان حور و ملائک نموده است.
7- تنها خواهر امام هشتم
نجمه خاتون همسرگرامى امام کاظم(ع) تنها دو فرزند در دامان‌خود پرورش داد و آنها عبارتند از:
1- خورشید فروزان امامت، حضرت على بن موسى الرضا(ع).
2- ماه تابان درج عصمت، حضرت معصومه(س).
محمد بن جریر طبرى، دانشمند گرانمایه شیعه در قرن پنجم هجرى،براین واقعیت تصریح نموده است.
مدت 25 سال تمام حضرت رضا(ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود، پس‌از یک ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره‌اى تابان از دامن نجمه‌درخشید که هم سنگ امام هشتم(ع) بود و امام(ع) توانست والاترین‌عواطف انباشته شده در سویداى دلش را بر او نثار کند.
بین حضرت معصومه(س) و برادرش امام رضا(ع) عواطف سرشار و محبت‌زایدالوصفى بود که قلم از ترسیم آن عاجز است.
در یکى از معجزات امام کاظم(ع) که حضرت معصومه نیز نقشى دارد،هنگامى که مرد نصرانى مى‌پرسد: «شما که هستید؟» مى‌فرماید: «انا المعصومه اخت الرضا» «من معصومه، خواهر امام رضا(ع)مى‌باشم.» این تعبیر از محبت‌سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش‌امام رضا(ع) و از مباهات او به این خواهر برادرى سرچشمه‌مى‌گیرد.
8- نامه دعوت
محبت و مودت این خواهر و برادر در سطح بسیار بالا بود، به طورى‌که مفارقت امام هشتم(ع) براى حضرت معصومه(س) بسیار سخت‌بود،جدائى حضرت معصومه(س) نیز براى امام هشتم(ع) قابل تحمل نبود.و لذا پس از استقرار امام هشتم(ع) در مرو، نامه‌اى خطاب به‌حضرت معصومه(س) مرقوم فرموده، آن را توسط غلام مورد اعتمادى به‌مدینه ارسال نمود.
جالب توجه است که حضرت رضا(ع) به غلام دستور داد که در هیچ‌منزلى توقف نکند، تا آن مرقومه را در اندک زمان ممکن به مدینه‌منوره برساند.
حضرت معصومه(ع) نیز به مجرد دریافت دست‌خط برادر، رخت‌سفر بست‌و خود را مهیاى سفر نمود.
