رشته حقوق دانشگاه قم قبول شدم، آیا می توانم از دروس حوزه بهره مند شوم؟

بوستان قم همیشه از میوه های شیرین علم و معنویت پر است. و به تعبیر اساتید بزرگ اخلاق، باغ میوه ای است که هم می توان از آن خورد و هم می توان از میوه های آبدار آن (اخلاق، دانش، رفتار نیکو و…) برای دیگران سوغات برد.
بنابراین امکان استفاده از دروس حوزه برای شما به دو صورت برای شما ممکن است. 1ـ به صورت رسمی طلبه شوید 2ـ به صورت آزاد یا متفرقه از دروس حوزه استفاده کنید.

الف) استفاده از دروس حوزه به صورت رسمی
اگر شما می‌خواهید به صورت رسمی طلبه شوید، سه راه برای شما وجود دارد:
1ـ به صورت غیر حضوری در برخی از مؤسسات حوزوی اگر شرایط لازم را داشته باشید، ثبت نام کنید و همزمان با درس‌های دانشگاه از برخی دروس حوزه به صورت غیر حضوری اما رسمی استفاده کنید.
2ـ به صورت رسمی طلبه شوید و دانشگاه را کنار بگذارید. زیرا اگر می‌خواهید به صورت رسمی طلبه شوید، همزمان امکان ادامه تحصیل در دانشگاه برای شما مقدور نخواهد بود. حوزه مانند همه سازمان ها و نهادهای دیگر ضوابط و شرائط خاص خود را دارد. شرایطی که با توجه به نظر کارشناسان، تجارب سال‌های متمادی، متون درسی مختلف و نیازهای موجود جامعه و توجه به استعدادهای افراد در نظر گرفته شده است و هر سال طبق آزمون های ورودی و با توجه به شرائط پذیرش دیگر افرادی برای تحصیل گزینش می شوند از آن جایی که حجم دروسی که برای هر سال درسی در نظر گرفته شده است زیاد و نسبتاً سنگین است متخصصان امر لازم دانسته اند که دانش پژوهان علوم دینی صبح و عصر در کلاس های آموزشی شرکت کنند و تمام وقت مشغول تحصیل و مباحثه علوم دینی شوند طبق این ضوابط امکان اینکه رسماً وارد سیستم و گزینش حوزه شوید، و درس‌های دانشگاه را نیز ادامه دهید وجود ندارد. و از سویی با توجه به رشته تحصیلی خود چنین فرصتی را نخواهید داشت که در کلاس های صبح و بعد از ظهر حوزه شرکت کنید کلاس هایی که حضور و غیاب منظم دارد و آخر هر دوره امتحانات آن برگزار می شود. و این کلاس ها در مدارس معین بر پا می شود و به مدت 6 سال دروس مقدمات حوزه به طول می انجامد اما در سطوح بالاتر، طلاب خود می توانند محل کلاس، زمان و استاد را خود انتخاب نمایند.
3ـ پس از گذراندن مراحل مقدماتی حوزه رشته حقوق را در یکی از مؤسسات تخصص حوزه ادامه دهید. اگر شما خیلی به دروس حوزه علاقه داشته باشید، می‌توانید فعلا از تحصیل در رشته حقوق صرف نظر نموده و به دروس حوزه به صورت رسمی مشغول شوید. و پس از طی مراحل مقدماتی حوزه دو باره رشته حقوق را در یکی از مؤسسات تخصصی حوزه ادامه دهید.
حوزه در کنار دروس اصلی خود (فقه و اصول) رشته های مختلف دیگری نیز دارد از جمله آنها: تفسیر، حدیث، تبلیغ، روان شناسی، علوم تربیتی، اقتصاد، ادیان، جامعه شناسی، تاریخ، فلسفه و حقوق و… در این رشته ها فقط طلاب علوم دینی ای می توانند ادامه تحصیل دهند که اولاً دروس حوزه را با موفقیت تا آخر مقدمات (6 سال) گذرانده باشند و در آزمون ورودی ـ و همچنین مصاحبه علمی ـ حدنصاب نمره قبولی را اخذ کنند و متعهد شوند که هر ساله در کنار رشته تحصیلی خود دروس حوزه را نیز ادامه دهند و در امتحانات حوزه نیز قبول شوند.
رشته های تخصصی فوق در دانشکده باقرالعلوم ـ علیه السلام ـ قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم، دانشگاه مفید قم و مؤسسه امام صادق ـ علیه السلام ـ ، مؤسسه تفسیر سازمان تبلیغات، تدریس می شود که اکنون در برخی این رشته ها در سطح دکترای فارغ التحصیل دارد. لازم به ذکر است که برای تدریس از اساتید حوزوی و دانشگاهی در علوم مختلف کمک گرفته می شود. البته دانشگاه امام صادق ـ علیه السلام ـ تهران و… نیز خارج از برنامه حوزه به تربیت شاگردان و دانشجویان با دروس و صبغه دینی و اسلامی می پردازد.

ب) استفاده از دروس حوزه به صورت غیر رسمی
چنانچه شما می‌خواهید رشته حقوق را در دانشگاه ادامه دهید، می‌توانید به صورت آزاد و غیر رسمی از برخی دروس استفاده کنید. امکان استفاده از دروس حوزه به چند روش امکان‌پذیر است.
1ـ نخست اینکه در درس‌های برخی اساتید که که محدودیت خاصی ندارند شرکت کنید. البته این درس‌ها بیشتر مربوط به کلاس پنجم و ششم حوزه و بالاتر مربوط می‌شود.
2ـ می‌توانید از برخی علما که توانایی، علاقه و وقت داشته باشد، بخواهید که به صورت خصوصی به صورت درس‌های مورد علاقه شما را برای‌تان تدریس کند.
3ـ از درس‌های ضبط شده اساتید معتبر حوزه که به صورت صوتی در کاست‌ها و سی‌دی‌ها به صورت انبوه موجود هستند استفاده کنید.
4ـ همچنین شما می‌توانید از برخی کتاب‌های حوزه را که ارتباط با رشته دانشگاهی شما دارد، مطالعه کنید و برای فهم آنها از کتاب‌های کمک درسی حوزه استفاده کنید.
5ـ برخی از مطالب فقهی که به رشته حقوق مربوط می‌شوند در برخی سایت‌های اینترنتی به صورت متنی وجود دارد. شما می‌توانید با مطالعه آنها دانش حوزوی خود را افزایش دهید.
آنچه که برای شما مهم جلوه می کند، این است که هدف خود را مشخص کنید. به چه مباحثی علاقه دارید؟ و هدف شما از درس خواندن در حوزه چیست؟ آیا می خواهید متخصص در فقه و اصول شوید؟ آیا می خواهید در عقاید خود قوی تر گردید؟ می خواهید مفسر شوید؟ و… هر کدام از این رشته‌ها پیش نیازهای خود را می طلبد. شما می توانید با تأمل بیشتر و مشورت و انتخاب هدف خود و برنامه شخصی به مطالعه دروس حوزه مورد علاقه خود بپردازید و نیز می توانید از نرم افزارهای دروس حوزوی و اساتید خصوصی[1] برای تحصیل خود کمک بگیرید.
دروس حوزه بسیار متنوع است که نیاز به سالیان زیادی برای تحصیل دارد که در این سال ها طلاب با علوم مختلف (ادبیات عرب، تجوید، ادبیات فارسی ـ اخلاق، تفسیر، عقاید، معانی و بیان، فقه و اصول، فلسفه، تاریخ داریه، رجال، نهج البلاغه و…) آشنا می شوند که به عنوان مثال ادبیات عرب که شامل صرف و نحو است خود سه سال طول می کشد و فقه و اصول از سال چهارم حوزه شروع می شود و تا اجتهاد و بالاتر ادامه می یابد این دروس در سه سطح (1. مقدمات. 2. سطح. 3. خارج) ارائه می گردد.

پی نوشت:
[1] . این شیوه در قم متداول است که اساتید مختلفی دروس آزادی که در اماکن مختلف بدون حق التدریس آموزش می دهند.