گشنیز
کلیات گیاه شناسی

گشنیز گیاه بومی جنوب اروپا و مناطق مدیترانه است و در بیشتر نقاط ایران نیز می روید.
بقراط این گیاه را می شناخته و برای درمان بیماری های مختلف از آن استفاده کرده است. در قرون وسطی ضعف جنسی را با گشنیز درمان می کردند.
گشنیز گیاهی است علفی و یک ساله، به رنگ سبز که ارتفاع آن تا هشتاد سانتی متر نیز می رسد. برگ های آن به دو شکل ظاهر می شود؛ آنهایی که در قاعده ی ساقه وجود دارند، به شکل دندانه دار و آنهایی که در طول ساقه هستند باریک و نخی شکلند.
قسمت مورد استفاده ی گیاه، ساقه، برگ و میوه ی آن است. میوه ی گشنیز گرد و به رنگ زرد است. بوی تازه ی آن مطبوع نبوده و تقریباً بدبو است. ولی بر اثر خشک شدن، این بو از بین رفته و خوشبو می شود.

ترکیبات شیمیایی

در یکصد گرم گشنیز مواد زیر وجود دارد.
آب: 7/5 گرم
مواد چرب: 15 گرم
سلولز: 38 گرم
اسانس: 1 گرم
اسید اگزالیک: 12 میلی گرم
کلسیم: 170 میلی گرم
ویتامین A: واحد 200
ویتامین C: میلی گرم 50
ومواد چرب گشنیز مرکب از اسید اولئیک، اسید پالمتیک، اسید لینولئیک و اسید پتروسه لینیک است.
در برگ های خشک گشنیز مقدار زیادی ویتامین A یافت می شود.

خواص دارویی:

گشنیز و تخم گشنیز از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.
تخم گشنیز را پودر کرده و با نسبت مساوی با شکر یا عسل مخلوط کنید. برای تقویت بدن بسیار مفید است.
معده را تقویت می کند.
خوردن تخم گشنیز با غذا به هضم غذا کمک می کند.
ادرارآور است.
قاعده آور است.
کرم های معده و روده را از بین می برد.
برای برطرف کردن تب تیفویید مفید است.
خاصیت ضدباکتری دارد و بیماری های عفونی روده را برطرف می کند.
تب های نوبه یی را از بین می برد.
برای نرم کردن سینه از جوشانده ی تخم گشنیز استفاده کنید.
جوشانده تخم گشنیز خواب آور است.
زکام را برطرف می کند. تخم گشنیز شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.
برای تسکین درد دندان، تخم گشنیز بجوید.
تقویت کننده قلب است.
جوشانده ی تخم با خوردن تخم بوداده ی آن، اسهال خونی را برطرف می کند.

خواص برگ و ساقه ی گشنیز:

گشنیز خواب آور است.
مسکن و آرام کننده است.
مسمومیت های حاصله از مواد پروتئینی را برطرف می کند.
تشنگی را برطرف می کند.
طحال را تمیز و تقویت می کند.
برای فتق مفید است.
برای برطرف کردن بوی بد دهان سوپ گشنیز بخورید.
دل درد را برطرف می کند.

طرز استفاده:

فرمول برطرف کردن بواسیر
حدود ده گرم تخم گشنیز را در ماهی تابه ریخته و بو دهید تا رنگ آن قهوه یی شود، سپس آن را پودر کنید و با سرکه مخلوط کرده و چند روز از آن بنوشید تا بواسیر از بین برود.
برای برطرف کردن دندان درد
حدود ده گرم تخم گشنیز را در چهار لیتر آب ریخته و بگذارید بجوشد تا حجم آن به یک لیتر برسد، سپس آن را کمی سرد و در دهان غرغره کنید تا درد دندان برطرف شود.
برای شستن دهان و دندان؛
یک قاشق چایخوری پودر تخم گشنیز را در یک لیوان آب جوش ریخته و به مدت پنج دقیقه دم کنید، سپس آن را برای شستن دهان، دندان و گلو غرغره کنید.

مضرات:

گشنیز اگر به اندازه استفاده شود، هیچ گونه ضرری ندارد، ولی مصرف بیش از حد آن منجر به بی خوابی عمیق، گنگی و بی حسی می شود.
منبع:هفت روز زندگی شماره 92