بر اساس محاسبات نجومی ، تولد ماه نو و یا مقارنه ماه شوال المکرم سال 1436 هجری قمری در حدود ساعت 01:24 روز پنجشنبه 16 ژولای 2015 میلادی به وقت بین المللی (ساعت 05:54 صبح روز پنجشنبه 25 تیر 1394 هجری شمسی مصادف با 29 رمضان المبارک 1436 هجری قمری به وقت رسمی تابستانی ایران) روی خواهد داد.
پنج نقطه از سرزمین ایران را مطابق تصویر زیر در نظر میگیریم:
منتهی الیه جنوب شرقی کشور (A)
منتهی الیه شمال شرقی کشور (B)
منتهی الیه شمال غربی کشور (C)
منتهی الیه جنوب غربی کشور (D)
مرکز کشور – 56 کیلومتری شرق شهرستان نایین در استان اصفهان (E)
در لحظه غروب خورشید همین روز برخی از مختصات مهم حدی هلال شوال در نقاط شاخص فوق الذکر بشرح زیر است (مختصات مکان مرکزی – با در نظر گرفتن اثر شکست نور در جو)
نقطه A
زمان غروب خورشید به وقت تابستانی ایران: در ساعت 19:16
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 7.664 درجه
ارتفاع هلال از افق: 1.025 درجه
ضخامت بخش میانی هلال: 0.14 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.48 درصد
مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: حدود 7 دقیقه
فاصله زمین تا خورشید: 394668.05 کیلومتر
نقطه B
زمان غروب خورشید به وقت تابستانی ایران: در ساعت 19:44
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 8.029 درجه
ارتفاع هلال از افق: منفی 0.317 درجه زیر افق
ضخامت بخش میانی هلال: 0.15 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.50 درصد
مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: هلال قبل از خورشید غروب میکند
فاصله زمین تا خورشید: 394733.16 کیلومتر
نقطه C
زمان غروب خورشید به وقت تابستانی ایران: در ساعت 20:59
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 8.539 درجه
ارتفاع هلال از افق: منفی 0.424 درجه زیر افق
ضخامت بخش میانی هلال: 0.17 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.56 درصد
مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: هلال قبل از خورشید غروب میکند
فاصله زمین تا خورشید: 394908.34 کیلومتر
نقطه D
زمان غروب خورشید به وقت تابستانی ایران: در ساعت 20:18
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 8.111 درجه
ارتفاع هلال از افق: 0.750 درجه
ضخامت بخش میانی هلال: 0.15 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.53 درصد
مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: حدود 6 دقیقه
فاصله زمین تا خورشید: 394812.36 کیلومتر
نقطه E
زمان غروب خورشید به وقت تابستانی ایران: در ساعت 20:04
جدائی زاویه ای ماه و خورشید: 8.084 درجه
ارتفاع هلال از افق: 0.278 درجه
ضخامت بخش میانی هلال: 0.15 دقیقه قوسی
فاز ماه: 0.51 درصد
مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: حدود 3 دقیقه
فاصله زمین تا خورشید: 394781.28 کیلومتر
تحلیل رویت پذیری هلال مقارن و بعد از غروب خورشید روز پنج شنبه 29 رمضان:
مقایسه مختصات هلال ماه در نقاط مذکور با رکوردهای حدی بدست آمده در رصدهای گذشته نشان میدهد که امکان رویت هلال شوال در شامگاه پنج شنبه 25 تیر مصادف با 29 رمضان ، مقارن و بعد از غروب خورشید در این 5 نقطه بسیار بسیار بعید (قرین محال) است. شرایط دمایی تابستان ایران و نیز وجود گرد و غبار در آسمان اکثر نقاط کشور در این فصل از سال باعث میشود نتوان هیچ شانسی از این بابت در نظر گرفت. از آنجا که مختصات هلال در دو نقطه A و D مناسبتر از سایر نقاط کشور است ، در نتیجه میتوان اینگونه جمع بندی کرد که هلال شوال در غروب روز پنج شنبه مقارن و بعد از غروب خورشید ، با چشم عادی و یا چشم مسلح در پهنه ایران قابل رویت نخواهد بود.
تحلیل رویت پذیری هلال قبل از غروب خورشید (رویت در روز):
از آنجا که رویت هلال با چشم مسلح و پیش از غروب خورشید از نظر مقام معظم رهبری مد ظله العالی دارای حجت شرعی است ، به بررسی مختصات هلال شوال در نقاط پنجگانه مذکور و پیش از غروب خورشید میپردازیم.
توجه به مختصات هلال در دو نقطه B و C نشان میدهد که در این دو نقطه ، غروب هلال قبل از غروب خورشید خواهد بود. از نقطه B آنقدر به طرف جنوب حرکت کنیم (یعنی عرض جغرافیایی را کاهش دهیم ولی طول جغرافیایی را ثابت نگه میداریم) تا بجایی برسیم که غروب ماه و خورشید همزمان روی دهد. این نقطه جدید با نام B1 دارای عرض جغرافیایی 33:59:30 شمالی خواهد بود. همین کار را در مورد نقطه C انجام میدهیم تا به نقطه C1 با عرض جغرافیایی 36:29:00 شمالی برسیم. اگر نقطه B1 را به C1 وصل کنیم ، تقریبا” خطی مشابه زیر خواهیم داشت:
بخشهای عمده استان خراسان رضوی ، استانهای خراسان شمالی ، گلستان ، مازندران ، گیلان ، اردبیل ، آذربایجان شرقی ، بخشهای عمده استانهای آذربایجان غربی ، زنجان ، قزوین ، البرز و نیمه شمالی استان تهران در شمال این خط واقع شدهاند که در تمامی مناطق مذکور ، غروب هلال شوال در شامگاه پنج شنبه 29 رمضان ، زودتر از غروب خورشید روی خواهد داد.
بدون اینکه بخواهم اظهار نظر شرعی کنم (که متخصص در این زمینه نیستم) و صرفا” به این دلیل که پاسخ به یک سوال شرعی خود (در همین زمینه که از مقام معظم رهبری مد ظله العالی استفتاء نموده ام) را هنوز دریافت نداشته ام و در این موضوع ابهام شرعی جدی دارم که با توجه به آغاز شبانه روز قمری از شب ، اگر هلال در منطقه ای قبل از غروب خورشید با ابزار رویت شد اما غروب ماه در این منطقه قبل از غروب خورشید باشد آیا آثار شرعی این رویت همانند آثار رویت هلال شب اول ماه است؟ ، بنابراین چنانچه از مناطق واقع در شمال خط نقشه بالا گزارش رویت هلال دریافت شود و اول ماه صرفا” بر مبنای این گزارشها اعلام شود .
موعد رصد آخرین هلال ماه رمضان 1436 در روز چهارشنبه 24 تیر ماه 94 برابر 28 رمضان 1436 و 15 ژولای 2015 خواهد بود .
قبل از پرداختن به وضعیت رویت پذیری این هلال ، مختصات آن را در لحظه ی طلوع خورشید روز چهارشنبه 24 تیر ماه 94 برابر 28 رمضان 1436 و 15 ژولای 2015 به صورت زیر و برای پنج نقطه ی شاخص کشور مرور می کنیم :
مهمترین نکته که در نگاه اول در جدول فوق بچشم می خورد ، ارتفاع پایین ماه در لحظه ی طلوع خورشید می باشد که که قرار داشتن ماه در فاصله ی 5:30جنوب خط دایره البروج عامل اصلی درپایین بودن ارتفاع ماه می باشد و همین موضوع باعث می شود که روشنایی آسمان صبحگاهی مانع از رویت این هلال به سادگی شود ،علی ایحال در کشورمان ، کمترین ارتفاع ماه ، در نقاط شمال غربی و بیشترین ارتفاع در نقاط جنوب شرقی قرار دارد .
با این پیش زمینه ی ذهنی ، وضعیت این هلال را بر اساس دو معیار عوده و یالوپ بررسی اجمالی می کنیم :
معیار عوده :
بر اساس معیار عوده ، آخرین هلال صبحگاهی رمضان 1436 در صبحگاه چهارشنبه 24 تیر ماه ، در قسمتهای شمال ، شمال شرق و شمال غرب و همچنین غرب کشور با ابزارو در نیمه ی جنوبی کشوربه شرط داشتن افق ایده آل و شرایط مناسب با چشم غیر مسلح ، قابل رویت خواهد بود .
معیار یالوپ:
بر اساس معیار یالوپ ، رویت هلال ماه در شمال غربی کشور، غیر ممکن و در نواحی غربی ، شمال و شمال شرقی نیاز به ابزار قوی و در دیگر مناطق به غیر از جنوب شرقی کشور ، با ابزار های معمولی و متوسط قابل رویت خواهد بود ، بر اساس این نظریه ، در شرایط مناسب رصدی ، میتوان این هلال را در جنوب شرقی با چشم غیر مسلح هم رویت کرد .
گر چه معیارهای مختلف خطوط رویت با چشم و ابزار را متفاوت بیان کرده اند اما داده های رصدی بدست آمده از این رصد اعم از رویت و یا عدم رویت در مناطق مختلف می تواند در تصحیح خطوط رویت پذیری این معیارها موثر واقع افتد .
با این حال توصیه می شود که رصدگران برای موفقیت در این رصد ، در ابتدا برای پیدا کردن هلال ماه ، حتماً از ابزار استفاده کرده و پس از به دام انداختن هلال ماه ، تلاش خود را برای رویت با چشم عادی معطوف دارند . ضمن اینکه سیاره های عطارد و مریخ در فاصله ی بین 6 تا 7 درجه ای سمت چپ هلال قرار دارند .
آسمانی باشید
منبع : هلال ماه
