1. قال الامام علی – علیه السلام – : اِطرَحُوا
سُوءَ الظَّنِّ بَینَکُم، فَإِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ نَهَی عَن ذَلِکَ.

«الخصال،
ص 624»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: سوء ظن و بدبینی نسبت به یکدیگر را دور
افکنید؛ زیرا خدای عزوجل از این امر نهی فرموده است.

2. قال رسول الله – صلی الله علیه وآله –
: إِنَّ الجُبنَ وَالبُخلَ وَالحِرصَ غَرِیزَهٌ وَاحِدَهٌ یَجمَعُهَا سُوءُ
الظَّنِّ.

«بحار
الانوار، ج  73، ص 304»

پیامبر خدا – صلی الله علیه وآله – فرمود: همانا ترس و بخل و حرص، یک
خصلتند که ریشه آنها سوء ظن و بدگمانی است.

3. قال الامام الهادی – علیه السلام – : إِذَا
کَانَ زَمَانٌ، اَلعَدلُ فِیهِ أَغلَبَ مِنَ الجَورِ فَحَرَامٌ أَن یُظَنَّ
بِأَحَدٍ سُوءً حَتَّی یعلَمَ ذَلِکَ مِنهُ، وَإِذَا کَانَ زَمَانٌ، اَلجَورُ
أَغلَبَ فِیهِ مِنَ العَدلِ فَلَیسَ لأَحَدٍ أَن یَظُنَّ بِأَحَدٍ خَیراً مَا لم
یَعلَم ذَلِکَ مِنهُ.

«أعلام
الدین، ص 312»

امام هادی‏ – علیه السلام – فرمود: هرگاه روزگاری بود که عدالت در آن بر
ستم غالب باشد، حرام است که به کسی گمان بد بری مگر این که بدی او بر تو معلوم شود
و هرگاه روزگاری بود که در آن ظلم و ستم بر عدل و دادگری غالب باشد، هیچ کس نباید
به کسی گمان نیک برد، مگر این که خوبی او بر وی معلوم شود.

4. قال رسول الله – صلی الله علیه وآله –
: إِیَّاکُم وَالظَّنَّ، فَإِنَّ الظَّنَّ أَکذَبُ الکِذبِ.

«بحار
الانوار، ج  75، ص 195»

پیامبر اکرم – صلی الله علیه وآله – فرمود: از ظن و گمان بپرهیزید زیرا ظن
(نابجا) دروغ ترین دروغ ها است.

5. قال الامام علی – علیه السلام – : إِیَّاکَ
أَن تَغلِبَکَ نَفسُکَ عَلَی مَا تَظُنُّ وَلا تَغلِبُهَا عَلَی مَا تَستَیقِنُ،
فَإِنَّ ذَلِکَ مِن أَعظَمِ الشَّرِّ.

«غرر
الحکم، ح  2708»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: زنهار که نفست در آنچه گمان می‏بری بر تو
چیره آید و تو در آنچه یقین داری بر او چیره نشوی؛ زیرا این کار از بزرگترین
بدیهاست.

6. قال الامام علی – علیه السلام – مِن
کِتَابِهِ لِلأَشتَرِ لَمَّا وَلاهُ مِصرَ: إِنَّ البُخلَ وَالجَورَ وَالحِرصَ
غَرَائِزُ شَتَّی یَجمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللهِ، کُمُونُهَا فی الأَشرَارِ.

«بحار
الانوار، ج 77، ص 243»

امام علی‏ – علیه السلام – (در فرمان استانداری مصر به مالک اشتر) فرمود: همانا
بخل و ستم و آزمندی (حرص) خصلتهای گوناگونی هستند که منشأ آنها بدگمانی به خداست و
در نهاد اشرار از مردمان نهفته‏اند.

7. قال الامام علی – علیه السلام – : لا
دِینَ لِمُسِئِ الظَّنِّ.

«غرر
الحکم، ح 10511»

امام علی‏ – علیه
السلام – فرمود: برای بد گمان دینی نیست (دین ندارد).

8. قال الامام علی – علیه السلام – : سُوءُ
الظَّنِّ یُفسِدُ الاُمُورَ وَیبعثُ عَلَی الشُّرُورِ.

«غرر
الحکم، ح 5575»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: بدگمانی کارها را تباه می‏کند و باعث روی
آوردن به انواع بدیها می‏شود.

9. قال الامام علی – علیه السلام – : سُوءُ
الظَّنِّ بِمَن لا یَخُونُ مِنَ اللُّؤمِ.

«غرر
الحکم، ح 5574»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: بدبینی به کسی که خیانت نمی‏کند، از پستی
است.

10. قال الامام علی – علیه السلام – : سُوءُ
الظَّنِّ بِالمُحسِنِ شَرُّ الإِثمِ وَأَقبَحُ الظُّلمِ.

«غرر
الحکم، ح 5573»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: بدبینی به نیکوکار بدترین گناه و
زشت‏ترین ستم است.

11. قال الامام علی – علیه السلام – : إِیَّاکَ
أَن تُسِئَ الظَّنَّ، فَإِنَّ سُوءَ الظَّنِّ یُفسِدُ العِبَادَهَ.

«غرر الحکم،
ح 2709»

امام علی‏ – علیه
السلام – فرمود: از بدگمانی بپرهیز ؛ زیرا بدگمانی عبادت را تباه می‏کند.

12. قال الامام علی – علیه السلام – : شَرُّ
النَّاسِ مَن لا یَثِقُ بِأَحَدٍ لِسُوءِ ظَنِّهِ، وَلا یَثِقُ بِهِ أَحَدٌ
لِسُوءِ فِعلِهِ.

«غرر
الحکم، ح 5748»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: بدترین مردم کسی است که به سبب سوء ظنی
که دارد به هیچ کس اعتماد نمی‏کند و دیگران نیز به سبب بد کرداریش به او اعتماد
نمی‏کنند.

13. قال الامام علی – علیه السلام – : لَیسَ
مِنَ العَدلِ القَضَاءُ عَلَی الثَّقَهِ بِالظَّنِّ.

«نهج
البلاغه، حکمت 220»

امام علی – ‏علیه السلام – فرمود: قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه
نیست.

14. قال الامام علی – علیه السلام – : اَلرَّجُلُ
السُّوءُ لایَظُنُّ بِأَحَدٍ خَیراً، لأنَّهُ لا یَرَاهُ إلا بِوَصفِ نَفسِهِ.

«غرر
الحکم، ح 2175»

امام علی – ‏علیه السلام – فرمود: آدم بد، به هیچ کس خوشبین نیست ؛ زیرا
همه را مانند خودش می بیند.

15. قال الامام علی – علیه السلام – : اَلشَّرِیرُ
لا یَظُنُّ بِأَحَدٍ خَیراً، لأنَّهُ لا یَرَاهُ إِلا بِطَبعِ نَفسِهِ.

«غرر
الحکم، ح 1903»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: آدم شرور به هیچ کس گمان نیک نمی‏برد ؛
زیرا همگان را به خوی و خصلت خود می‏بیند.

16. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
وَقَفَ نَفسَهُ مَوضِعَ التُّهَمَهِ فَلا یَلُومَنَّ مَن أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ.

«أمالی
الصدوق، ص 250، ح 8»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هرکه خود را در جایگاه تهمت و بدگمانی قرار
دهد، نباید کسی را که به او گمان بد می‏برد سرزنش کند.

17. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
دَخَلَ مَدَاخِلَ السُّوءِ اِتَّهَمَ، مَن عَرَّضَ نَفسَهُ التُّهمَهَ فَلا
یَلُومَنَّ مَن أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ.

«بحار
الانوار، ج 78، ص 93»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هرکه به جاهای بد آمد و شد کند، متهم شود
و هرکه خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد می‏برد، سرزنش
کند.

18. قال الامام علی – علیه السلام – : مُجَالَسَهُ
الأَشرَارِ تُورِثُ سُوءَ الظَّنِّ بِالأَخیَارِ.

«بحار
الانوار، ج 74، ص 197»

امام علی – علیه السلام – فرمود: همنشینی با بدان بدگمانی به نیکان را در
پی دارد.

19. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
سَاءَت ظُنُونُهُ اِعتَقَدَ الخِیَانَهَ بِمَن لا یَخُونُهُ.

«غرر
الحکم، ح 8837»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هرکه گمانهای بد برد، کسی را که به او
خیانت نمی‏کند، خیانتکار شمارد.

20. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
سَاءَ ظَنُّهُ سَاءَت طَوِیَّتُهُ.

«غرر
الحکم، ح 7792»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هرکه بدگمان باشد، بدنهاد و بد طینت شود.

21. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
غَلَبَ عَلَیهِ سُوءُ الظَّنِّ لم یَترُک بَینَهُ و بَینَ خَلِیلٍ صُلحاً.

«غرر
الحکم، ح 8950»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هرکه بدگمانی بر او چیره شود، بین او و
دوستانش دوستی ای باقی نمی ماند.

22. قال الامام علی – علیه السلام – : أَسوَأُ
النَّاسِ حَالاً مَن لم یَثِق بِأَحَدٍ لِسُوءِ ظَنِّهِ، وَلم یَثِق بِهِ أَحَدٌ
لِسُوءِ فِعلِهِ.

«بحار
الانوار، ج 78، ص 93»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: آن کس از همه حال و روزش بدتر است، کسی
است که به سبب بدگمانیش به هیچ کس اعتماد ندارد و به سبب بدرفتاریش هیچ کس به او
اعتماد نمی‏کند.

23. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
لم یُحسِن ظَنَّهُ اِستَوحَشَ مِن کُلِّ أَحَدٍ.

«غرر
الحکم، ح 9084»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: هر که حسن ظن نداشته باشد، از همگان
گریزان باشد و با هیچ کس خو نگیرد.

24. قال الامام علی – علیه السلام – : اَلمُرِیبُ
أَبَداً عَلِیلٌ.

«غرر
الحکم، ح 839»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود: آدم شکاک و بدبین، همواره بیمار است.

25. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن
کَثُرَت رَیبَتُهُ کَثُرَت غَیبَتُهُ.

«غرر الحکم، ح 8094»

امام علی – ‏علیه السلام – فرمود: هرکه گمانهای بدش زیاد باشد، غیبتش (از
مردم یا مردم از او) زیاد شود.

26. قال الامام علی – علیه السلام – : آفَهُ
الدِّینِ سُوءُ الظَّنِّ.

«غرر
الحکم، 3924»

امام علی – علیه السلام – فرمود: آفت دین بدگمانی است.

27. قال الامام علی – علیه السلام: فی
وصیته لابنه الحسن – علیه السلام – : لا یَعدَمُکَ مِن شَفِیقٍ سُوءُ الظَّنِّ.

«بحار
الانوار، ج 74، ص 211»

امام علی‏ – علیه السلام – فرمود در سفارش به فرزند بزرگوار خود حسن‏ – علیه
السلام -، می‏فرماید: بدگمانی، تو را از دوست دلسوز محروم نکند.

28. قال الامام الکاظم – علیه السلام – :
إِذَا کَانَ الجَورُ أَغلَبَ مِنَ الحَقِّ لم یَحِلَّ لأحَدٍ أَن یَظُنَّ بِأَحَدٍ
خَیراً حَتَّی یَعرِفَ ذَلِکَ مِنهُ.

«الکافی، ج
5، ص 298»

امام کاظم‏ – علیه
السلام – فرمود: هرگاه ظلم و ستم، از حق و درستکاری بیشتر بود، بر هیچ ‏کس روا نیست
که به کسی گمان خوب برد، مگر آن ‏گاه که خوبی او بر وی معلوم شود.

29. قال الامام علی – علیه السلام – : لا
إِیمَانَ مَعَ سُوءِ الظَّنِّ.

«غرر
الحکم، ح 10534»

امام علی – ‏علیه السلام – فرمود: ایمان، با بدگمانی سازگار نیست.

30. قال الامام الصادق – علیه السلام – :
إِذَا کَانَ الزَّمَانُ زَمَانُ جَورٍ وَأَهلُهُ أَهلُ غَدَرٍ فَالطُّمَأنِینَهُ
إِلی کُلِّ أَحَدٍ عَجزٌ.

«بحار
الانوار، ج 78، ص 239»

امام صادق‏ – علیه
السلام – فرمود: هرگاه روزگار، روزگارِ ستم باشد و مردمش اهل نیرنگ، اطمینان کردن
به هر کسی درماندگی است.

31. قال الامام الصادق – علیه السلام – :
لا تَثِقَنَّ بِأَخِیکَ کُلَّ الثِّقَهِ، فَإِنَّ صُرعَهَ الاِستِرسَالِ لا
تُستَقَالُ.

«تحف العقول، ص 357»

امام صادق – ‏علیه
السلام – فرمود: به برادرت اعتماد کامل و تمام مکن؛ زیرا زمین خوردن ناشی از
اطمینان کردن قابل عفو نیست.

32. قال الامام علی – علیه السلام – : إِذَا
اِستَولَی الصَلاحُ عَلَی الزَّمَانِ وَأَهلِهِ ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ اَلظَّنَّ
بِرَجُلٍ لم تَظهَر مِنهُ حَوبَهٌ فَقَد ظَلَمَ، وَإِذَا اِستَولَی الفَسَادُ
عَلَی الزَّمَانِ وَأَهلِهِ فَأَحسَنَ رَجُلٌ اَلظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَد غَرَّرَ.

«نهج
البلاغه، حکمت 114»

امام علی‏ – علیه
السلام – فرمود: هرگاه درستی و پاکی بر روزگار و مردمش حکمفرما شد، اگر کسی به
دیگری بی‏آن که گناهی از او آشکار شود گمان بد برد ستم کرده است و هرگاه فساد و
ناراستی بر روزگار و مردم آن چیره شد، اگر کسی به دیگری گمان نیک برد و خوشبین
باشد هلاک و نابود می شود.