آیا صحت دارد که چون بعضی از انسانها ظرفیت لازم را ندارند اگر نماز غفیله و ذکر یونسیه را مدام بخوانند مشکلات فراوانی برایشان به وجود می آید چون این مورد برای فرد مومن و مطمئنی پیش آمده بود؟

پاسخ

نسبت به آنچه که در سؤال آمده باید گفت که: ظرفیت انسانها متفاوت و مختلف است و افزون بر آن نیز تأثیرات اذکار و اوراد هم متفاوت و دارای مراتب است؛ حال اگر کسی که ظرفیت روحی کمتری دارد به ذکر و یا وردی که بیش از ظرفیت و توانایی اوست مشغول بشود قطعاً برایش مشکلاتی بوجود خواهد آورد که ای بسا جبران کردن آنها بسیار سخت باشد؛ از این رو لازم است هر کسی که می خواهد از راه اشتغال به اذکار و اوراد، قدم در طریق تعالی و ترفیع روح خویش بردارد . باید کسی را پیدا کند که بر اساس مبانی شرعی، اهل سیر و سلوک بوده و در این راه قرار دارد و بر اذکار و اوراد و مستحبات و تأثیرات آنها تسلّط و آگاهی دارد و با او ارتباط داشته باشد تا به توسط او اذکاری را که درحدّ توان اوست به او تعلیم دهد و از همین رهگذر خواهد بود که از خطراتِ احتمالی این طریقِ بس پر خطر مصون بماند فلذاست که حافظ شیرازی می فرماید: «قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن ظلماتست بترس از خطر گمراهی» .
البته لازم بودن این گونه ارتباط با اهل سیر و سلوک عمدتاً در صورتی است که شخصی بخواهد با مداومت بر ذکری و یا عبادتی در وادی سیر و سلوک قرار گیرد و یا بخواهد طلسمی را بشکند و یا شرّ جنّی را از خود و یا دیگری دور کند، و الّا انجام دادن اذکار و عبادات مستحبی که در کتب ادعیه وارد شده و برای عموم افراد و یا در موردی خاص و یا برای مکانی خاص و یا مقطع زمانی خاصی بدانها توصیه شده، نه تنها مشکلاتی بدنبال نخواهد داشت که ای بسا آثاری در دنیا و ثواب هایی در عالم عقبی نیز در پی خواهد داشت. علاوه بر آنچه که گفته شد نکته ای که قابل ذکر است ، اینکه در روایات، میانه روی و عدم افراط و تفریط در انجام عبادات بسیار مورد سفارش قرار گرفته است : که اگر کسی در عبادتی، گاهی تند و گاهی خسته رود ، چون اثر چندانی در انجام آن عبادت نخواهد دید دلزده شده و ای بسا کم کم در این زمینه ضعف اعتقادی نیز برایش پیش خواهد آمد، فلذا نسبت به مداومت بر هر ذکری و وردی و عبادت مستحبی، مشورت کردن با اهل خبره بسیار کارساز است آنچه که تا بحال گفته آمد از آن رو بود تا با یک آشنایی کلی نسبت به تفاوت ظرفیّت آدمیان و تفاوت تاثیرات اذکار و اوراد مستحب و نیز سختی این گونه مسیر ها، در جواب سؤال مطرح شده دو نکته تقدیم گردد:
1. ذکر یونسیه که در بین عرفا و اهل سیر و سلوک مطرح و مورد سفارش است حتماً باید با اجازه و تعلیم از اهل خبره اش باشد والا ممکن است بدان سبب مشکلاتی بوجود آید. و امّا نماز غفیله از مستحباتی است که مورد سفارش عموم است و هرکسی می تواند آنرا انجام دهد و لیکن چون مشتمل بر ذکر یونسیه است چنانچه قصد مداومت بر آن نماز هست بهتر است مورد مشورت قرار گیرد.
2. در پی مطالب مطروحه نکته ای که نباید از نظر دور داشت اینست که نمی شود با قاطعیت گفت : که این مشکلاتی که برای دوستتان پیدا شده است به سبب نماز غفلیه و یا ذکر یونسیه بوده است؛ چرا که اسباب و علل مشکلاتی که برای انسانها بوجود می آید بسیار زیاد است و تعیین اینکه فلان مشکل به جهت فلان کار و یا فلان عبادت است امر بسیار سختی است که فقط از عهده اهل معنی و سیر و سلوک بر می آید.
در پایان ضمن توصیه مجدّد به اینکه در این گونه امور حتماً باید با اهل خبره و صاحب دلی مشورت کرد، عرض می شود که در این وادی مدّعیانِ زیادی هستند که شناختن و پیدا کردن صاحب دل واقعی را سخت می کنند. بنابراین بر اساس مبانی شرعی باید بدنبال اهل معنی رفت و به سادگی به هرکسی اعتماد نجست تا از آشفته بازار مدعیان این روزگار در امان بود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، جلد 4، صفحه 1836، نشر دارالحدیث.
2. علامه مجلسی، بحارالانوار، جلد 86، صفحه 240، باب 45، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
3. علامه مجلسی، بحارالانوار، جلد 71، صفحه 209، باب 66، دار احیاء التراث العربی، بیروت.