به کوشش: محمد کمالی نژاد

نام رایج:
گل گاوزبان

نام عربی:
لسان الثور

نام های دیگر:
فو (یونانی)، سنکاهولی (هندی)

ماهیت:
نباتی است جمیع اجزای آن با خشونت و مزغب و منقط به نقطه هائی شبیه به خار و ساق آن به قدر ذرعی، گل آن لاجوردی رنگ به شکل گل انار و از آن کوچکتر و طولانی و تخم آن کوچک اندک طولانی و سفید.

طبیعت:
در اول گرم و تر و خشک آن با رطوبت کمتر

افعال و خواص:
مفرح و مقوی ارواح و حرارت غریزی و اعضای رئیسه و حواس و ملین طبع و مسهل مره ی صفرا و اخلاط محترقه و سوداوی متولد از خلط سوداوی و تسکین اعراض آنها و امراض سوداویه مطلقاً.
آشامیدن آن با مطبوخات مناسبه جهت سرسام و برسام و مالیخولیا و جنون و نیکوئی حواس و رنگ رخسار و تفریح و رفع خشونت قصبه رئه و ضیق النفس و درد گلو توحش و وسواس و خوف و هم و غم و یرقان مفید است.

تحقیقات جدید:
مطالعات بالینی اثربخشی گل گاوزبان را در درمان افسردگی و وسواس ثابت نموده اند.
***

بدل:
ابریشم خام محرق و چهاردانگ پوست اترج و نیز به وزن آن ریباس و نصف آن سنبل الطیب و ربع آن اسارون.

مضر:
سپرز

مصلح:
صندل سفید

مقدار شربت:
از جرم آن 2 تا 5 درم از مطبوخ آن 5 تا 10 درم و از عرق آن تا 4 اوقیه.
سوداوی اگر بود تب، از گاوزبان*** وز قند و گل بنفشه شربت جوشان
هر روز یکی از آن اندر آب *** حل میکن و مینوش به تخم ریحان
حکیم یوسفی

منبع مقاله :
کمالی نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول